Skibniewski Dominik Marian, używane imię Mariusz, (1881–1939), jezuita, profesor Instytutu Orientalnego w Rzymie, historyk Kościoła. Ur. 20 IV w Balicach w pow. krakowskim, w rodzinie ziemiańskiej, był synem Bronisława i Olgi z Dzieduszyckich, młodszym bratem Stefana (zob.).
S. uczył się najpierw w domu, potem w gimnazjum w Przemyślu (1893–7), a od r. 1898 w gimnazjum jezuickim w Chyrowie, gdzie w r. 1900 uzyskał świadectwo dojrzałości. Od t. r. studiował w Rzymie filozofię i teologię w Collegium Germanico-Ungaricum na Uniwersytecie Gregoriańskim, doktorat filozofii otrzymał w r. 1903, a teologii w r. 1907. Święcenia kapłańskie przyjął 28 X 1906 w Rzymie. Następnie odbył podróż na Bliski Wschód, m.in. do Palestyny, którą opisał w artykułach zamieszczonych w l. 1908–10 w czasopiśmie „Z Chyrowa”. Zamierzając wstąpić do zakonu jezuitów, rozdysponował w r. 1907 swoją część majątku rodzinnego między pozostałą rodzinę, zakon oraz różne fundacje. Do zakonu wstąpił 24 X 1907 w Starej Wsi koło Brzozowa, tam też ukończył roczny nowicjat (1907–8). Następnie uzupełniał studia teologiczne w Krakowie (1908–9 i 1910–11) oraz uczył języka francuskiego w Chyrowie (1909–10). W r. 1911 powrócił do Krakowa i studiował historię i geografię na UJ (1911–15). Egzamin państwowy zdał w r. 1916.
Już w czasie studiów uniwersyteckich rozpoczął S. współpracę z „Przeglądem Powszechnym” i opublikował tam rozprawę Stefan II biskup lubuski 1316–1345 (R. 31: 1914 t. 120, odb. Kr. 1914). Podczas pierwszej wojny światowej był krótko kapelanem i pracownikiem kancelaryjnym w szpitalu wojskowym dla jeńców w Krakowie (1914–15). Od września 1915 przez kilka miesięcy wykładał historię Kościoła na Wydz. Teologicznym zakonu w Czechowicach w pow. bielskim. Trzecią probację (roczne studium duchowości jezuickiej i prawa zakonnego) odbył w Wiedniu, ucząc równocześnie literatury francuskiej w jezuickim konwikcie w Kalksburgu koło Wiednia (1916–17), a uroczystą profesję czterech ślubów złożył 25 III 1920 w Starej Wsi. W r. 1917 został ponownie profesorem historii Kościoła na Wydz. Teologicznym zakonu, mieszczącym się w l. 1917–18 w Czechowicach i w l. 1918–20 w Starej Wsi. Tu jeszcze przez rok uczył kleryków jezuickich w szkole średniej historii powszechnej i polskiej oraz geografii (1920–21). Opublikował w tym czasie m. in. Wrażenia z Kampanii rzymskiej. Kampania jako jednostka geograficzna i historyczna („Przegl. Powsz.” R. 35: 1918 t. 137/8, odb. Kr. 1918).
W l. 1921–6 S. wykładał historię Kościoła na Wydz. Teologicznym Księży Jezuitów w Krakowie, a od r. 1926 historię Kościoła (1926–35) oraz historię misji i liturgii (1932–5) na Wydz. Teologicznym Kolegium «Bobolanum» (KUL). W l. 1932–4 prowadził tu również ćwiczenia z homiletyki. Od r. 1934 należał do Tow. Naukowego KUL. Przez kilka lat był sekretarzem zarządu oddziału lubelskiego Polskiego Tow. Historycznego (1929–35). Był moderatorem Akademii Mariańskiej kleryków studiujących teologię. W tym czasie rozpoczął starania o przeprowadzenie habilitacji na Uniw. Jana Kazimierza we Lwowie, ale nie spotkał się ze zrozumieniem ze strony zakonu.
S. wiele uwagi poświęcił też metodologii historiografii Kościoła. Ogłosił z tej dziedziny kilka artykułów, m.in.: Historia kościelna w jej stosunku do powszechnej („Przegl. Powsz.” R. 42: 1925 t. 168), gdzie podkreślił, że zasadniczym celem historiografii Kościoła powinno być ukazanie jego roli w podniesieniu moralnym i duchowym społeczeństw w różnych okresach historycznych. W broszurze Stosunek etyki do historii w nauczaniu („Kwart. Pedagog.” 1932, odb. W. 1932), dowodził, że «pierwszym warunkiem i celem pedagogicznego wpływu historii jest punkt widzenia etyczny»; podobnie wypowiadał się w pracy Comment juger les faits et les événements historiques („Nasza Myśl Teolog.” T. 2: 1935, odb. W. 1935). Swoje poglądy rozwinął także w książce Znaczenie dydaktyczne historii w szkołach średnich (L. 1933), jednak Min. WRiOP nie zatwierdziło jej do użytku szkolnego «ze względu na ujemną opinię fachowej komisji». Na spotkaniach wykładowców historii Kościoła S. podkreślał wagę tej zaniedbanej w Polsce – jego zdaniem – gałęzi wiedzy. Brał udział w zjazdach i kongresach historyków w Polsce. Postulował ściślejsze powiązanie historii z geografią (m. in. O kartografii w Polsce, „Przegl. Powsz.” R. 44: 1926 t. 169, Kilka uwag o dydaktyce geografii, „Muzeum” 1927). Upominał się o przygotowanie zarówno historyków Kościoła, jak i archiwistów (O warunkach pracy nad historią Kościoła, referat, druk. „Ateneum Kapł.” R. 13: 1927 t. 20).
Od r. 1935 był S. profesorem historii Kościołów Wschodnich w Papieskim Instytucie Wschodnim (Instituto Orientale) w Rzymie (1935–7). Do kraju powrócił w r. 1937 i pełnił obowiązki ojca duchownego w domu rekolekcyjnym w Czechowicach (1937–8), a następnie był profesorem języka niemieckiego w nowicjacie w Starej Wsi (1938–9). Po wybuchu wojny znalazł się ok. 12 IX 1939 w Przyłbicach koło Lwowa Leona i Jadwigi Szeptyckich. Tam zajmował się rannymi w zorganizowanym dworskim szpitalu. Po wkroczeniu Armii Czerwonej został 27 IX 1939 rozstrzelany wraz z właścicielami dworu i pochowany we wspólnej mogile nad stawem.
Fot. w: Arch. Prow. Mpol. TJ w Kr., rkp. 1328; – Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564–1995, Oprac. L. Grzebień, Kr. 1996; Jacewicz–Woś, Martyrologium duchowieństwa, I, V; Łoza, Czy wiesz, kto to jest?; Słown. Pol. Teologów Katol., VII (bibliogr.); Olszewicz, Lista strat kultury pol., s. 249, 335; – [Bzowski T.] Drzymała K., Ku pamięci zmarłych i poległych Chyrowiaków w latach 1939–1946, Stara Wieś 1946 s. 16–17; tenże, Wspomnienia naszych zmarłych 1820–1982, Kr. 1982 III 136; Chyrowiacy, Pod red. L. Grzebienia, Kr. 1990 s. 98, 122; Grzebień L., Wydział Teologiczny „Bobolanum” w Lublinie (1926–1939), w: Dzieje Lubelszczyzny, W.–Ł. 1986 V 201, 202, 204; Poplatek J., Ks. Mariusz Skibniewski T.J. (1881–1939), „Kwart. Hist.” T. 54: 1947 s. 66–7; Skibniewski M., Śmierć księdza, „Więź” R. 33: 1990 nr 2–3 s. 197–8; Kozłowiecki A., Ucisk i strapienie. Pamiętnik więźnia 1939–1945, Kr. 1967; – „Bieżące Wiad. z Prow. Galicyjskiej w czasie wojennym w r. 1914–15” nr 2 s. 12, nr 3 s. 40, nr 6 s. 160, 190, nr 8 s. 215, 248; „Nasze Wiad.” [T.] 8: 1926–8 s. 133, [T.] 9: 1928–31 s. 370, [T.] 10: 1931–4 s. 486, 517, 612–13; – Arch. Prow. Mpol. TJ w Kr.: Catalogus Provinciae Galicianae SJ (1908–18), Catalogus Provinciae Poloniae SJ (1918–26), Catalogus Provinciae Poloniae Minoris SJ (1926–39), rkp. 1145 (akta osobiste), rkp. 1146 (zapiski ascetyczne), rkp. 1178 (dokumenty osobiste), rkp. 1294 (korespondencja z generałem zakonu W. Ledóchowskim), rkp. 1328 (bibliogr. oraz dokumenty osobiste); B. KUL: rkp. 608 (list do A. Kossowskiego); B. Ossol.: rkp. 7049 (list do L. Bernackiego z r. 1914); B. Teolog. Bobolanum w W.: rkp. 184 (akta osobiste S-ego z l. 1904–15).
Ludwik Grzebień